فارکس چیست، از چه تاریخی و به چه دلیل ایجاد شد؟ همه معامله‌گران و سرمایه‌گذاران باید پاسخ این سؤالات را بدانند. به‌هرحال اگر نتوانید به این سؤال‌ها پاسخ بدهید نمی‌توانید خودتان را حرفه‌ای بازار بنامید.
از اولین «جفت‌ارز» تا کارگزاری‌ها و معامله‌گران
به نظر شما بازار فارکس از چه زمانی کارش را آغاز کرده است؟ خود واژه فارکس، مخفف کلمات انگلیسی «Foreign Exchange» یعنی «تبادل ارز» است. معنای کلمه «تبادل» واضح است: تو چیزی به من می‌دهی، من به تو چیزی می‌دهم. اما پول چیست؟
فرهنگ لغات «مالی، پول و اعتبار» در تعریفی گسترده می‌گوید «پول به هر کالایی گفته می‌شود که قدرت انجام تبادل را دارد.» ده‌ها هزار سال قبل، مردم باستان پوست ماموت را با نوک تیر استخوانی مبادله می‌کردند. اگر از دید فارکس امروزی به این تبادل نگاه کنیم، شاید بتوانیم این دو کالا را اولین «جفت‌ارز» در نظر بگیریم.
از گذشته تابه‌حال سنگ‌های سوراخ شده، صدف‌ها، عسل و گاو، غلات و برده‌ها، کره و کاکائو، استخوان نهنگ و حتی نوشیدنی‌های الکلی در دوران متفاوت و در نقاط مختلف جهان، نقش پول را بازی کرده‌اند. در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد در آشور و مصر، طلا برای اولین‌بار به‌عنوان پول استفاده شد. اما ۱۵ قرن دیگر زمان برد تا بشریت از تبادل تکه‌ها و شمش‌های فلزات گران‌بها به سمت ضرب سکه با یک استاندارد خاص حرکت کند. این اتفاق در قرن هفتم قبل از میلاد افتاد. نخستین پول کاغذی در سال ۹۱۰ در چین به وجود آمد، اگر در مقیاس تاریخ جهان به آن نگاه کنیم، این تاریخ خیلی هم دور نیست.
قرن‌ها بعد یعنی در سال ۱۲۹۱ در فلورانس (ایتالیای امروز) گام دیگری به سمت ایجاد بازار مالی بین‌المللی برداشته شد. در آن زمان، همه کشورهای توسعه‌یافته پول رایج خودشان را داشتند. اما هیچ‌کس نمی‌دانست که مثلاً باید چند شیلینگ بدهد تا یک کراون بگیرد یا چند پوند بدهد تا یک پزو بگیرد. در آن زمان بود که حواله‌های ارزی به وجود آمدند و نرخ ارز توسط بانک‌های خصوصی تعیین شد.
بازار فارکس در قرن شانزدهم در آمستردام (هلند) و سپس در سایر شهرهای بزرگی که معامله ارزهای متفاوت انجام می‌شد، تعریف روشن‌تری پیدا کرد. نرخ‌های تبادل ارز برحسب موجودی کشورهای صاحب ارز، نوسان می‌کردند. در این دوره بود که معامله‌گران و کارگزاری‌های واسطه در بازار ظاهر شدند و مشغول نقدکردن حواله‌های ارزی شدند.
طلا مهم‌ترین فلز
قرن‌ها از آن دوران گذشت اما طلا همچنان به‌عنوان یک مبنا و پایه باقی ماند. طلا پایدارترین دارائی بود که تاجران، صنعتگران، بانکداران و پادشاه‌ها در خزانه‌ها و ذخایرشان نگهداری می‌کردند. پول رایج همه کشورهای معتبر بر اساس پشتوانه ذخایر طلای آنها ارزش‌گذاری می‌شد.
برابری ارزهای اصلی با طلا در قرن‌های نوزدهم و بیستم به ترتیب زیر بود:
- ۱ دلار - ۱٫۵۰۴۶۳ گرم طلای خالص؛
- ۱ پوند استرلینگ: ۷٫۳۲۲۳۸۲ گرم طلای خالص؛
- ۱ فرانک فرانسه: ۰٫۲۹۰۳۲۳ گرم طلای خالص؛
- ۱ مارک آلمان - ۰٫۳۵۸۴۲۳ گرم طلای خالص؛
سکه‌های طلا به‌صورت موازی با اسکناس‌های کاغذی آزادانه در گردش بودند. حجم پول کاغذی بسته به‌اندازه ذخایر طلای کشور تعیین می‌شد.
این وضعیت از سال ۱۸۷۹ تا سال ۱۹۱۴ یعنی زمان شروع جنگ جهانی اول پایدار باقی ماند در آن زمان تبادل آزاد پول کاغذی در ازای طلا متوقف شد.
ابرتورم پس از جنگ در دوره ۱۹۲۰ تا ۱۹۲۳ در آلمان به یکی از بزرگ‌ترین تراژدی‌های اقتصادی تاریخ قرن بیستم تبدیل شد. این تورم به ۳٫۲۵ میلیون درصد در ماه رسید (یعنی قیمت‌ها هر ۴۹ ساعت دوبرابر می‌شدند). کارگران تلاش می‌کردند تا هر روز دستمزدشان را بگیرند و در اولین فرصت در زمان استراحت ناهار، با پولی که دریافت می‌کردند، چیزی را بخرند. اما حتی در آن صورت هم تورم می‌توانست قبل از رسیدن به زمان ناهار، یک‌سوم دستمزدشان را از بین ببرد. در آن دوران به‌جای هیزم می‌شد از اسکناس استفاده کرد. همین تورم بود که رسیدن نازی‌ها به قدرت در سال ۱۹۲۳ به رهبری آدولف هیتلر را امکان‌پذیر کرد.
ابرتورم دهه ۱۹۲۰ آلمان مورد منحصربه‌فردی نبود. وضعیت مشابهی در شوروی، لهستان، مجارستان، اتریش نیز حاکم بود و ایده بازگشت به «استاندارد طلا» را ایجاد کرد. هرچند بحران مالی جهانی سال ۱۹۲۹ دوباره باعث شد تا این ایده کنار گذاشته شود. چند سال بعد هم جنگ جهانی دوم آغاز شد.
از جنگ جهانی دوم تا امروز
اتفاق بعدی که برای بازار مهم بود در شهرک کوچک «برتون وودز» در آمریکا اتفاق افتاد. همایش پولی و مالی سازمان ملل در جولای سال ۱۹۴۴ در این محل برگزار شد و ۷۳۰ نماینده از ۴۴ کشور در آن حضور داشتند.
در همین کنفرانس بود که سیستم پولی «برتون وودز» پایه‌ریزی شد و تصمیماتی برای تأسیس صندوق بین‌المللی پول و «بانک جهانی برای بازسازی و توسعه» گرفته شد.
کنفرانس برتون وودز منجر به ایجاد سیستم نرخ تبادل ثابت بین‌المللی بر مبنای استاندارد طلا شد. در این سیستم، ارزها به دلار آمریکا میخکوب (پِگ) می‌شدند و دلار به ارز ذخیره تبدیل می‌شد و با قیمت ثابت ۳۵ دلار در هر اونس قابل تبدیل به طلا بود.
میخکوب (پگ) کردن دلار به این فلز گران‌بها به‌مرورزمان مشکلاتی را در آمریکا ایجاد کرد. هزینه‌های جنگ ویتنام، تورم پولی در فدرال رزرو و چند دلیل دیگر منجر به تحلیل رفتن ذخایر طلای آمریکا در دهه ۱۹۶۰ شد. خزانه آمریکا، طلای کافی نداشت تا مقدار عظیم دلارهایی که در خزانه‌های بانک‌های سایر کشورها و سایر افراد وجود داشت را پوشش دهد.
خالی شدن ذخایر طلای آمریکا به نوعی فروپاشی منجر شد. ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور آمریکا در ۱۵ آگوست ۱۹۷۱ به‌صورت یک‌جانبه قابلیت تبدیل دلار آمریکا به طلا را لغو کرد. این تصمیم در واقع دلار را به یک ارز فیات تبدیل کرد و به افزایش سریع قیمت طلا منجر شد (در سال ۱۹۸۰ هر اونس طلا ۸۵۰ دلار قیمت داشت و در آگوست ۲۰۲۰ این ارزش به ۲۰۷۵ دلار رسید).
پس از تصمیم شوکه کننده ریچارد نیکسون، سیستم پولی بین‌المللی دوباره تغییر کرد و یک نرخ شناور را انتخاب کرد. کنفرانس بین‌المللی جامائیکا در سال ۱۹۷۶ ، سیستم مدرنی را به کار گرفت که نرخ‌های تبادل ارز در آن توسط دولت تعیین نمی‌شد بلکه توسط بازار بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می‌شد. به‌علاوه،
- از آن نقطه به بعد، بانک‌های مرکزی اجازه پیدا کردند تا طلا را به‌صورت یک کالای معمولی به قیمت‌های بازار بفروشند؛
- و پوند استرلینگ بریتانیا، فرانک سوئیس، ین ژاپن و مارک آلمان و فرانک فرانسه به‌عنوان ارزهای ذخیره در کنار دلار آمریکا تعیین شدند (دو ارز آخر حالا به یورو تبدیل شده‌اند).
سیستم جامائیکایی همچنان در جهان در حال کار است. هرچند بحران جهانی ۲۰۰۹-۲۰۰۸ موجی از بحث‌ها درباره نیاز به تغییر این سیستم را ایجاد کرد. اما هنوز تصمیمات خاصی درباره آن گرفته نشده است.
معامله در قرن بیست و یکم
کهنه‌کارهای دنیای معامله هنوز کارگزاری‌هایی را به یاد دارند که در تالارهای شلوغ و پرهیاهویی که پر از رقیب بود ارزها را معامله می‌کردند. مشتریان سفارش‌های معامله‌شان را با تلگراف، تله‌تایپ یا تلفن به کارگزاری‌ها می‌دادند. پیشرفت علمی و تکنولوژیک هنوز اتفاق نیفتاده بود. امروزه توسعه تکنولوژی کامپیوتر و ظهور اینترنت، زندگی روی زمین را به شدت تغییر داده است. به طور طبیعی این تغییرات در بازارهای مالی نیز منعکس شده‌اند.
امکان تراکنش‌های ۲۴ ساعت در روز به‌صورت آنلاین از سال ۱۹۹۵ فراهم شده است. اما شکوفایی واقعی فارکس در سال ۲۰۰۲ آغاز شد هنگامی‌که کامپیوتر‌ها به اینترنت متصل شدند و ده‌ها و صدها میلیون نفر از مناطق مختلف جهان به آن دسترسی پیدا کردند. اگرچه فعالیت‌های قبلی در بازارهای مالی اکثراً توسط نخبگان انجام می‌شدند اما اکنون بازارها به مردم عادی بیشتر توجه می‌کنند. به لطف سپرده پایین و اهرم (این دو عدد در کارگزاری NordFX به ترتیب ۱۰ دلار آمریکا و 1:1000 هستند) حتی یک شخص کم‌درآمد هم می‌تواند بودجه خودش برای معامله را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد. و موارد زیر هم می‌توانند کمک زیادی به فرد کنند:
- برخورداری از دانشی درباره تحلیل تکنیکال و بنیادی که شخص می‌تواند بدون ترک خانه به‌صورت آنلاین به دست آورد.
- معامله خودکار توسط مشاوران روباتی
- خدمات معامله اجتماعی PAMM و کپی تریدینگ که NordFX به مشتریانش ارائه می‌کند.
