نوسان قیمت: چیست و چرا باید با آن آشنا باشیم

همه افرادی که با بازارهای مالی سروکار داشته‌اند با مفهومی به نام نوسان قیمت آشنا هستند. به‌راحتی می‌توان حدس زد که این مفهوم چقدر مهم است زیرا در کتاب‌های درسی و مقالات متنوع درباره آن صحبت شده است. انتخاب یک استراتژی معاملاتی، مدیریت پول و موفقیت در معاملات بستگی به نوسان قیمت دارد. اما نوسان قیمت چیست؟ بیایید به این سؤال پاسخ بدهیم.

مفهوم نوسان قیمت به‌صورت ساده و پیچیده

رایج‌ترین تعریف نوسان قیمت در کتاب‌ها به این صورت است: «نوسان قیمت، یک اندیکاتور مالی آماری است که تغییر قیمت چیزی را نشان می‌دهد». تعریف دیگری هم وجود دارد: «نوسان قیمت، مهم‌ترین اندیکاتور و مفهوم مالی در مدیریت ریسک مالی است، که مقیاسی از ریسک را با استفاده از یک ابزار مالی برای یک دوره زمانی معین به ما نشان می‌دهد.»

اگر بخواهیم آن را به‌صورت ساده تعریف کنیم، نوسان قیمت، میزان ثبات نوسانات نرخ تبادل یک ارز یا دارایی دیگر مثلاً سهام، شاخص سهام، طلا، نفت یا ارز دیجیتال است. اگر تغییر ارزش دارایی در دوره معینی به‌صورت یکنواخت و در دامنه مورد انتظار اتفاق بیفتد، آنگاه نوسان قیمت آن دارایی، پایین است اگر این تغییر قیمت، سریع باشد پرش‌های نرخ تبادل غیریکنواخت با اسپرد بزرگی اتفاق می‌افتد که این نشانه نوسان قیمت بالا است.

اگر نوسان قیمت بالا باشد، چارت قیمت آن دارایی، میله‌ها و کندل‌های ژاپنی بزرگی را در یکی از جهت‌ها نشان می‌دهد و تغییر روند به‌صورت تند و با تکرار زیاد انجام می‌شود. بعد از انتشار اخبار اقتصادی مهم یا وقوع حوادث ژئوپلیتیک غیرمنتظره اغلب می‌توانیم چنین وضعیتی را مشاهده کنیم.

نوسان قیمت پایین نشان می‌دهد که بازار آرام و در حالت خواب است. این وضعیت مثلاً در تعطیلات کریسمس، تعطیلات بانک‌ها یا قبل از پایان دوره گزارش‌دهی ماهانه یا فصلی اتفاق می‌افتد، مثلا وقتی بانک‌ها و صندوق‌ها در حال جمع‌بندی نتایج دوره‌ای خودشان هستند. بازار اغلب در حین انتظار برای انتشار اندیکاتورهای اقتصاد کلان مهمی مثل NFP (مشاغل غیرکشاورزی) یعنی تعداد مشاغل جدید خارج از بخش کشاورزی آمریکا فریز می‌شود.

باید به‌خاطر داشته باشید که فعالیت معاملاتی هم به‌طورکلی و هم در جفت‌ارز‌های خاص در طول جلسات معاملاتی متفاوت نسبت به هم تغییر می‌کند. مثلاً جلسه معاملاتی پاسیفیک با نوسان قیمت پایین شناخته می‌شود و آرام‌ترین بازار است. حجم‌های معاملاتی حداکثر در زمانی که جلسات اروپایی و آمریکایی با هم باز هستند حجم‌های معاملاتی حداکثر ثبت می‌شوند. در این مدت، فعالیت معاملاتی به بالاترین میزان خودش می‌رسد چون این دو بازار، بزرگ‌ترین بازارهای جهان هستند: ۷۰% از کل معاملات فارکس در جلسه اروپایی و ۸۰% معاملات در جلسه آمریکایی اتفاق می‌افتند.

دوره‌های نوسان قیمت پایین در چارت‌ها به‌وضوح به شکل کریدورهای ساید باریک قابل‌مشاهده هستند (اغلب «تخت» نامیده می‌شوند). البته یک حرکت آرام و یکنواخت در طول روند در یک کانال معین را هم می‌توان به‌عنوان یک دوره نوسان قیمت پایین در نظر گرفت. خب واضح است که اگر نوسان قیمت بالا و پایین وجود داشته باشد پس باید یک نوسان قیمت عادی (استاندارد) هم وجود داشته باشد که منطبق بر فاصله میانگین بین کف‌ها و سقف‌های قیمت در یک دوره خاص (مثلاً روز، ماه یا سال) است.

چه نوسان‌های قیمت دیگری وجود دارند؟

خب ما نوسان قیمت را بر اساس دامنه نوسان به نوسان قیمت پایین، عادی و نوسان قیمت بالا تقسیم کردیم. البته درجه‌بندی دیگری هم وجود دارد که اهمیت دارد. «سیمون واین» ، متخصص امور مالی و عملیات مالی و سرمایه‌گذاری، در کتابش به نام «اختیارات، دوره آموزشی کاملی برای متخصصان»، نوسان قیمت را به سه نوع تقسیم کرده است. این سه نوع عبارت‌اند از:

-        نوسان قیمت تاریخی (شبیه به نوسان قیمت عادی) یک نوسان قیمت واقعی معادل با انحراف معیار قیمت دارایی در یک دوره تاریخی معین است. به‌عنوان یک قانون، نوسان قیمت تاریخی به طور متوسط برای یک سال یا بیشتر ارزیابی می‌شود. مثلاً نوسان قیمت تاریخی جفت‌ارز EUR/USD در حین جلسه معاملاتی آسیایی، ۶۱ نقطه است و در زمان برگزاری هم‌زمان جلسات اروپایی و آمریکایی به ۹۷ نقطه می‌رسد. مقدارهای متناظر برای جفت‌ارز GBP/JPY به ترتیب ۱۱۲ و ۱۴۶ نقطه هستند درحالی‌که برای AUD/USD فقط ۳۸ و ۵۳ نقطه است.

-        نوسان قیمت تاریخی مورد انتظار تاریخچه‌ای از پیش‌بینی‌های نوسان قیمت مورد انتظار است که به شما اجازه می‌دهد بفهمید این پیش‌بینی‌ها صحیح هستند یا اشتباه؛

-        نوسان قیمت مورد انتظار تخمین بازار از نوسان قیمت در آینده است که بر اساس ارزش فعلی دارائی با درنظرگرفتن ریسک‌های احتمالی محاسبه می‌شود.

واضح است که آخرین پارامتر از این سه پارامتر، مهم‌ترین پارامتر برای معامله‌گر است چون همین پارامتر است که استراتژی و لحظه باز کردن و بستن سفارش‌های معاملاتی را تعیین می‌کند. نوسان قیمت مورد انتظار به چند عامل از جمله نوسان قیمت تاریخی و نوسان قیمت تاریخی مورد انتظار بستگی دارد. لازم است در محاسبه آن، وضعیت اقتصادی و سیاسی فعلی و رویدادهای آتی در نظر گرفته شوند ( انتشار آمارهای اقتصاد کلان، شرایط بازار، انتخابات، تحریم‌های تجاری، نبردهای داغ و غیره). برای این که به پیش‌بینی نسبتا دقیقی برسید نیاز دارید تا همه این موارد به قرائت‌های تحلیل تکنیکال از جمله سطوح حمایت/مقاومتی که دارایی باید بر آنها غلبه کند، اضافه کنید.

نوسان قیمت و اندیکاتورهای تخت

بر اساس مواردی که ذکر کردیم می‌توانید بفهمید که پیش‌بینی دقیق و فوری نوسان در یک ابزار معاملاتی خاص کاملاً دشوار است. این همان جایی است که اندیکاتورها برای نجات ما وارد عمل می‌شوند و بسیاری از این اندیکاتورها در ترمینال معاملاتی استاندارد متاتریدر ۴ (MT4) وجود دارند. این پلتفرم سال‌ها است که محبوب‌ترین پلتفرم جهان است و کارگزاری NordFX به همین دلیل آن را به مشتریانش پیشنهاد می‌کند.

اندیکاتورهای نوسان قیمت می‌توانند به ابزاری ضروری برای شما تبدیل شوند و به شما اجازه خواهند داد تا دامنه نوسانات قیمت یک دارایی معاملاتی خاص را در هر یک از تایم فریم‌ها به‌وضوح ببینید و تحلیل کنید. بر اساس این تحلیل نه‌تنها می‌توانید روند فعلی را تعیین کنید بلکه می‌توانید آینده را هم پیش‌بینی کنید و نقاط ورود و خروج به بازار را محاسبه کنید و لغزش‌های قیمت احتمالی را در نظر بگیرید. ما اینجا آموزش‌های مربوط به این اندیکاتورها را به‌صورت مفصل شرح نمی‌دهیم (می‌توانید در اینترنت آموزش آنها را به‌سادگی پیدا کنید) فقط اندیکاتورهای اصلی را نام می‌بریم و خصوصیات آنها را مختصراً ذکر می‌کنیم.

ATR (دامنه واقعی میانگین) – «جی ولز وایلدر» این اندیکاتور را در سال ۱۹۷۸ اختراع کرد. این اندیکاتور به شما اجازه می‌دهد تا دامنه واقعی حرکت قیمت را تعیین کنید. مقدارهای پایین این اندیکاتور نشان‌دهنده روند ساید هستند درحالی‌که مقدارهای بالاتر نشانه تشکیل یک روند حرکتی جدید هستند. ATR برای کار در همه تایم فریم‌ها مناسب است البته این اندیکاتور در اصل برای چارت‌های روزانه خلق شده است (D1).

باندهای بولینگر یک اندیکاتور استاندارد MT4 دیگر است که در اوایل دهه ۱۹۸۰ توسط «جان بولینگر» خلق شد و تغییر نوسان در بازارهای فارکس و سایر بازارها را به‌وضوح نشان می‌دهد. این اندیکاتور بر اساس «میانگین متحرک» است که یک کانال را شکل می‌دهد. فاصله بین باندهای بیرونی با افزایش نوسانات قیمت و تقویت روند، افزایش پیدا می‌کند ولی این فاصله در دوره‌های تثبیت بازار و روندهای با مومنتوم پایین، کاهش می‌یابد. اگر بخواهیم این موضوع را ساده‌تر بیان کنیم، اگر کانال عریض‌تر شود، نوسان قیمت بیشتر می‌شود و اگر تنگ‌تر شود، نوسان قیمت کمتر می‌شود.

اندیکاتور CCI(شاخص کانال کالا) اسیلاتوری است که «دونالد لمبرت» در سال ۱۹۸۰ آن را اختراع کرد و در درون MT4 وجود دارد. CCI بسیار محبوب است زیرا به شما اجازه می‌دهد تا روندهای چرخه‌ای را نه‌تنها در بازارهای کالا بلکه در سهام یا فارکس شناسایی کنید. این اندیکاتور انحراف قیمت یک ابزار مالی از مقدار میانگین آن را نشان می‌دهد. وقتی خط اندیکاتور از سطوح ۱۰۰+ یا ۱۰۰- عبور می‌کند می‌توانیم از افزایش نوسان قیمت صحبت کنیم.

جا دارد به اندیکاتور مشهور «الیگیتور» (Alligator) هم اشاره کنیم. بله الیگیتور بر خلاف ATR، باندهای بولینگر و CCI، یک اندیکاتور تخت محسوب می‌شود. الیگیتور بر اساس ۳ میانگین متحرک است و وقتی این خطوط در حالت بافته شده به هم باشند و زاویه میل واضحی نداشته باشند، بازار در سلطه یک حالت تخت در نظر گرفته می‌شود.

معمولاً باید به این نکته توجه کرد که اندیکاتورهای نوسان قیمت و اندیکاتورهای تخت زیادی وجود دارند. برخی از این اندیکاتورها توسط مؤلفان آنها ابداع شده‌اند و برخی هم اصلاح اندیکاتورهای قبلی هستند. می‌توان آنها را از منابع اینترنتی تخصصی خرید یا به‌رایگان دانلود کرد. برخی از آنها بسیار گران هستند ولی شاید کاملاً بی‌فایده باشند. برخی دیگر رایگان هستند و می‌توانند کمک ارزشمندی به شما کنند. علاوه بر خود اندیکاتورها، استراتژی‌های معاملاتی زیادی وجود دارند که از این اندیکاتورها استفاده می‌کنند. البته طبق معمول توصیه می‌کنیم که قبل از حرکت به معامله با پول واقعی، این اندیکاتورها و استراتژی‌ها را در حساب دموی رایگان NordFX امتحان کنید. احتمال زیادی دارد که بتوانید شیوه کار آنها را در یک دارایی خاص بهینه کنید و آنها را با مهارت‌ها و سلایق معاملاتی خودتان هماهنگ کنید. این کار به نوبه خود به شما کمک می‌کند تا به موفقیت زیادی در بازارهای مالی برسید.